1.2.
Krój pisma
Zastosowanie wielokropka
1. Wielokropek służy do zaznaczenia, że tok mówienia (wypowiedzi) został przerwany: [34, s. 113-114; 22, s. CXIII; 30, s. 139]
2. Wielokropek jest stawiany przed wyrazami niespodziewanymi dla czytelnika tekstu: [34, s. 114; 22, s. CXIII; 30, s. 139]
3a. Wielokropek umieszczony w nawiasie kwadratowym oznacza opuszczenie fragmentu cytowanego (przytaczanego) tekstu: [34, s. 115; 22, s. CXIII; 30, s. 139]
Niektóre wydawnictwa normatywne [22; 34] dopuszczają w tej funkcji zarówno nawiasy kwadratowe i okrągłe. S. Jodłowski i W. Taszycki [30, s. 139] podaje wręcz jedynie nawiasy okrągłe. Wydaje się jednak, że podstawowym nawiasem użytym do objęcia wielokropka w celu zaznaczenia opuszczenia fragmentu cytowanego (przytaczanego) tekstu może być jedynie nawias kwadratowy. Biorąc pod uwagę kryterium wyboru rodzaju nawiasów uzależnianiające ich kształt od pochodzenia tekstu objętego nawiasami (patrz podrozdział o nawiasach), użycie nawiasów okrągłych mogłoby błędnie sugerować, że oznaczenie skrótu jest już częścią cytowanego (przytaczanego) tekstu, to znaczy że pochodzi od autora tegoż cytowanego (przytaczanego) tekstu. Wydaje się, że jedynie sytuacjach, gdy cytowany (przytaczany) jest tekst już zawierający skrócenia, skrócenia te należałoby oznaczyć nawiasami okrągłymi. Wskazywałoby to, iż skrócenie już było obecne w cytowanym tekście, a nie zostało wprowadzone przez osobę cytującą.
3b. E. Łuczyński [29, s. 170] podaje, iż w tekstach nienaukowych, w funkcji oznaczenia opuszczenia fragmentu tekstu, stosowany jest nieraz wielokropek nie objęty nawiasami. Podobne rozwiązania (w cytatach i przytoczeniach) dopuszcza Chicago Manual of Style [1, s. 371-373]:
4. Jak podaje I. Angełowa [44, s. 162] i E. Łuczyński [29, s. 164-167, 171-172], wielokropek jest stosowany w sytuacjach, gdy autor tekstu chce osiągnąć pewien efekt artystyczny.
5. E. Łuczyński [29, s. 170] podaje, iż wielokropek jest używany do skracania już wcześniej przytaczanych tytułów (najczęściej w tekstach naukowych, szczególnie w przypisach).
Spacjowanie wielokropka
Największe i najmniejsze wartości podawane w literaturze:
1. Chicago Manual of Style [1, s. 371] sugeruje odstępy pomiędzy poszczególnymi kropkami oraz pomiędzy skrajną kropką a innymi elementami tekstu na 1/3 firetu.
2. J. Tschichold [17, s. 130-131] twierdzi, że im mniejsze odległości pomiędzy poszczególnymi kropkami, tym mniejsza powstaje wyrwa w bloku tekstu spowodowana przez wielokropek. Sugeruje zatem trzy kropki stawiane bez żadnych odstępów. PN [PN-83/P-55366] także podaje, iż wielokropek należy składać bez odstępów między kropkami.
R. Bringhurst [3, s. 82] uważa, że odstepy wielkości 1/3 firetu są zbyt duże. Natomiast wielokropek bez odstępów między kropkami w niektórych przypadkach uważa za nieodpowieni. I tak np. dla przypisów wielkości 8 pt sugeruje wstawienie między kropki spacji wielkości 1/5 firetu. Dodanie spacji między kropkami sugeruje też dla jasnych, lekkich krojów, takich jak np. Baskerville.
W większości fontów wielokropek jest dostępny jako jeden znak. W takich przypadkach odległości między poszczególnymi kropkami są ustalane przez projektanta kroju. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w przypadku, gdy ów wielokropek wyda się niewłaściwy, stosować w danym tekście własne wielokropki.
J. Tschichold [17, s. 131] podaje, iż pomiędzy wielokropkiem a ewentualnym znakiem interpunkcyjnym po nim następującym, powinna być wstawiana spacja wielkości 1 punktu.
Powyższą zasadę można też stosować w przypadku występowania wielokropka po znaku zapytania czy wykrzykniku (zbiegi takie występują w języku polskim).
Odstępy między wyrazem a kropkami składającymi się na wielokropek:
1. PN [PN-83/P-55366] podaje, że wielokropek należy składać bez odstępów między wyrazem a kropkami. Wydaje się, że zasada ta jest słuszna jedynie w przypadku, gdy pomiędzy kropkami w wielokropku nie ma odstępów.
2. W przypadku, gdy pomiędzy kropkami w wielokropku są wstawione odstępy, to taki sam odstęp należałoby wstawić pomiędzy wyraz a wielkropek.
3. W przypadku, gdy wielokropek jest użyty w funkcji oznaczenia opuszczenia fragmentu tekstu i nie jest on objęty nawiasami, to wstawienie normalnego odstępu międzywyrazowego między wyraz a wielokropek ułatwia wyróżnienie takiej właśnie funkcji.
Wykropkowanie
Wielokropek należy odróżniać od wykropkowania, którym to zastępuje się litery pominięte w wyrazach nieprzyzwoitych czy wulgarnych. Ilość kropek w wykropkowaniu jest taka sama, jak ilość opuszczonych liter [22, s. CXIV; 30, s. 139; 34, s. 113]. Zwykle zostawia się pierwszą literę wykropkowanego wyrazu, choć dopuszczalne jest także zostawienie litery ostatniej. [30, s.139]
  |