2.5.1.4. Kropka

Podstawowa funkcja kropki
Podstawowa funkcja kropki to zamknięcie wypowiedzenia (tzn. zdania lub równoważnika zdania), będącego podstawową całością składniowo-znaczeniową: [30, s. 122-123; 22, s. XCIV; 34, s. 27-28]



Kropka w skrótach [wszystkie przykłady za: 22, s. LXX-LXXIII]
1. Skrót wyrazu, który jest początkową literą lub początkowymi literami skracanego wyrazu.
a) Kropkę stawia się po skrócie wyrazu, który jest początkową literą lub początkowymi literami skracanego wyrazu. [22, s. LXX; 30, s. 87; 34, s. 32]


b) Dla oznaczenia liczby mnogiej skrótu, który jest początkową literą lub początkowymi literami skracanego wyrazu, stosowane są skróty podwojone. Skróty jednoliterowe łaczy się, stawiając kropkę na końcu, skróty dłuższe powtarza się stawiając kropkę po każdym z nich. [22, s. LXXI; 30, s. 90; 38, s. 1744]



2. Skrót nazw dwu- lub wielowyrazowych.
a) Jeżeli w skrócie nazw dwu- lub wielowyrazowych wyrazy drugi i następne rozpoczynają się od spółgłoski, to stawia się tylko jedną kropkę po skrócie nazwy. [22, s. LXXI; 38, s. 1743]



b) Jeżeli w skrócie nazw dwu- lub wielowyrazowych wyrazy drugi lub następne rozpoczynają się od samogłoski, to stawia się kropkę po skrócie każdego wyrazu. [22, s. LXXI; 38, s. 1743]



c) W skrócie obcych nazw dwu- lub wielowyrazowych zasadniczo kropkę stawia się po skrócie każdego wyrazu. [22, s. LXXI]



3. Skrót jednostek monetarnych.
a) Kropkę stawia się po skrótach obcych jednostek monetarnych. [22, s. LXXII]



b) Nie stawia się kropki po skrótach polskich jednostek monetarnych. [22, s. LXXII, CII; 38, s. 1743; 34, s. 33]



4. Skrót składający się z pierwszej i ostatniej lub pierwszej, ostatniej i jednej ze środkowych liter wyrazu skracanego.
a) Nie stawia się kropki po skrócie składającym się z pierwszej i ostatniej lub pierwszej, ostatniej i jednej ze środkowych liter wyrazu skracanego, jeżeli skrót ten jest użyty w mianowniku. [22, s. LXXII; 38, s. 1743]



b) Kropkę stawia się po skrócie składającym się z pierwszej i ostatniej lub pierwszej, ostatniej i jednej ze środkowych liter wyrazu skracanego, jeżeli skrót ten jest użyty w przypadku innym niż mianownik. [22, s. LXXII; 38, s. 1743]



Skróty takie można także zapisać w następującej formie: Podaj to drowi Nowakowi. Nie zdałem egzaminu u dra Nowaka. [22, s. LXXIII, 30, s. 87-88]

c) Nie stawia się kropki po skrócie składającym się z pierwszej i ostatniej lub pierwszej, ostatniej i jednej ze środkowych liter wyrazu skracanego, jeżeli skrót ten jest użyty w przypadku innym niż mianownik i skrót ten odnosi się do kobiety. [22, s. LXXII; 38, s.1743]



d) Dla oznaczenia liczby mnogiej skrótu składającego się z pierwszej i ostatniej lub pierwszej, ostatniej i jednej ze środkowych liter wyrazu skracanego zapisuje się skrót dwa razy bez stawiania kropek. [22, s. LXXII]



e) W przypadkach zależnych liczby mnogiej skrótu składającego się z pierwszej i ostatniej lub pierwszej, ostatniej i jednej ze środkowych liter wyrazu skracanego zapisuje się skrót dwa razy stawiając kropkę po każdym skrócie. [22, s. LXXII]



5. Nie stawia się kropki skrótach jednostek miar i wag. [22, s. LXXII, CII; 30, s. 88; 38, s. 1743; 34, s. 33]



6. Nie stawia się kropki po skrótach używanych w matematyce i fizyce. [22, s. LXXII; 30, s. 88; 38, s. 1743; 34, s. 33]



7. Nie stawia się kropki po symbolach nazw pierwiastków chemicznych. [22, s. LXXIII; 38, s. 1743; 34, s. 33]



8. Nie stawia się kropki po skrótach nazw gwiazdozbiorów. [22, s. LXXIII; 38, s. 1743]



9. Nie stawia się kropki po niektórych skrótach wojskowych. [22, s. LXXIII]



Kropka w skrótowcach
W skrótowcach rodzimych i obcych przyswojonych kropek nie stosuje się [28, s. LXXIII, CII; 38, s. 1746; 30, s. 88].



Kropka po liczebnikach porządkowych
1. Cyfry arabskie. Stawia się kropkę po liczebnikach porządkowych pisanych cyframi arabskimi (kropka zastępuje końcówkę deklinacyjną). [28, s. 53; 30, s. 123; 22, s. C; 38, s. 1678; 34, s. 32]



Kropkę można pominąć, jeżeli z kontekstu jednoznacznie wynika, że użyty został liczebnik porządkowy. [22, s. C; 34, s. 32]


Kropki nie stawia się w następujących przypadkach:
a) Gdy cyfry oznaczają godziny (bez minut) i występuje wyraz godziny [28, s. 54; 30, s. 124; 38, s. 1678]. E. Polański [22, s. CI] dopuszcza opuszczenie kropki także w przypadku, gdy wyraz godzina nie występuje.



b) Gdy cyfry oznaczają dni miesiąca, po których nazwa tego miesiąca jest podana słowami. [28, s. 53; 22, s. CI; 38, s. 1678; 34, s. 30]




c) Gdy cyfry oznaczają numery tomów lub stron. [28, s. 54; 30, s. 124; 38, s. 1678]



d) Gdy cyfry oznaczają nazwę roku. [28, s. 52]



2. Cyfry rzymskie. Nie stawia się kropki po liczebnikach porządkowych pisanych cyframi rzymskimi (końcówki deklinacyjnej nie dopisuje się). [28, s. 53; 30, s. 123; 22, s. CI; 38, s. 1678; 34, s. 32]


Kropka w tytułach
1. Kropkę można postawić po tytule części dzieła (rozdziału, podrozdziału, ustępu lub paragrafu), jeżeli pierwsza litera tego tytułu jest napisana wielką literą, a pozostałe małymi [22, s. C; 30, s. 123; 28, s. 60].



2. Nie stawia się kropki po tytułach rozdziałów i podrozdziałów, które w całości pisane są majuskułami [22, s. C; 30, s. 123], lub które w całości są pisane minuskułami [30, s. 123; 28, s. 60].



3. Kropkę stawia się po tytule części dzieła (rozdziału, paragrafu), jeśli jest włączony do akapitu zaczynającego tekst tej części. [34, s. 28]



4. Nie stawia się kropki po tytułach artykułów w czasopismach. [22, s. CI; 28, s. 60]



Kropka po inicjałach
Kropkę stawia się po inicjałach. [22, s. C; 28, s. 59]



Kropka na kartach tytułowych książek
Nie stawia się kropki na kartach tytułowych książek [22, s. C; 30, s. 123; 34, s. 30; 28, s. 59].



Kropka w żywej paginie
Nie stawia się kropki po żywej paginie. Jeśli żywa pagina zawiera kilka tytułów, które należałoby oddzielić kropką, zamiast kropki używa się pauzy. [22, s. CI; 30, s. 123; 28, s. 60]



Kropka w numeracji cyfowej wielorzędowej
Kropka oddziela liczby arabskie w numeracji cyfrowej wielorzędowej. Nie stosuje się odstępów pomiędzy cyframi a kropkami. [40, s. 23, 11, s. 24; PN-83/P-55366, p. 2.2.1; PN-78/N-01222/03, p. 3.2.1]
     Odleglość pomiędzy ostatnim elementem numeracji a następującym po nim tytułem powinna być stała i wynosić pół firetu. [PN-83/P-55366, p. 2.2.1]



Kropka na wizytówkach i wywieszkach
Nie stawia się kropki po tytule, imieniu i nazwisku w podpisach na wizytówkach i wywieszkach. [28, s. 60; 22, s. CII]



Kropka na afiszach, transparentach i szyldach
Nie stawia się kropki po napisach o charakterze hasłowym na afiszach i transparentach oraz po napisach na szyldach. [28, s. 60; 22, s. CII]



Kropka w datach i oznaczeniach czasu
Zasady stosowania kropki w datach zostały przedstawione w podrozdziale x.x.x. Znaki interpunkcyjne w datach i oznaczeniach czasu.

Kropka w wyliczeniach
Zasady stosowania kropki w wyliczeniach zostały przedstawione w podrozdziale x.x.x. Znaki interpunkcyjne w wyliczeniach.

Odległości pomiędzy kropką a innymi elementami tekstu
Po kropce kończącej wypowiedzenie stawia się normalny odstęp międzywyrazowy [17, s. 95-96].
     Nie ma zgodności, jaki odstęp należy stawiać po kropce użytej w skrócie czy inicjale, jeśli za nią znajduje się dalsza część skrótu czy inicjału. Są trzy możliwości:
1. Brak odstępu,
2. Odstęp zmniejszony w w stosunku do normalnego odstępumiędzywyrazowego stosowanego w danym tekście,
3. Normalny odstęp międzywyrazowy stosowany w danym tekście.




W większości przypadków najlepszym wyjściem wydaje się zastosowanie spacji mniejszej od spacji międzywyrazowej stosowanej w danym tekście. Takie też rozwiązanie proponuje np. J. Tschichold [17, s. 96]. R Bringhurst w przypadku inicjałów proponuje użycie [hair space], cienkiej spacji lub brak odstępu [3, s. 30]. Sugestie te można rozszerzyć na skróty.
     Pomiędzy kropką a poprzedzającym ją elementem tekstu w zasadzie nie należy wstawiać dodatkowych spacji. R. Bringhurst [3, s. 35] sugeruje jednak możliwość powiększenia odstępu w niektórych fontach dla wykrzyknika, znaku zapytania, dwukropka i średnika. Z kolei Vincent Connare [43, Punctation part 1] podaje, iż kropka, przecinek, dwukropek i średnik powinny mieć tę samą szerokość pola znaku. Ewentualne powiększanie odstępów powinno więc dotyczyć każdej z grup w całości bądź obu grup łącznie.